Prof. Dr. Dünyamali Veliyev'in Ardından

İktisat alanında önemli bir bilim insanı olan Prof. Dr. Dünyamali Veliyev, aramızdan ayrıldı. 

Dünyamali Veliyev, Azerbaycan Milli İlimler Akademisi'nde öğretim üyesi olarak görev yapıyordu. Türkiye Cumhuriyeti ekonomisine büyük bir ilgi duyan Veliyev, Türkiye ekonomisinin çeşitli sorunları üzerine birçok bilimsel araştırma ve kitap yayınlamıştı. 

İktisatçı kimliğiyle bilinen Veliyev, sadece iktisadi konularda değil, çeşitli sosyo-politik ve hatta edebi konularda da eser verdi. Milliyetçilik ve vatanseverlik, onun hayatının anlamını oluşturuyordu ve araştırmalarında bu değerlere büyük önem veriyordu. Özellikle Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Veliyev'in önemli araştırma konularından biri olmuştu.

Prof. Dr. Dünyamali Veliyev, Prof. Dr. Haydar Baş ile 2005 yılında tanışmıştı ve bu dostluk ömrü boyunca devam etti. İstanbul'da gerçekleştirilen "Uluslararası Milli Ekonomi Modeli Kongresi" dahil olmak üzere birçok MEM kongresinde aktif olarak yer aldı. Kongreler Prof. Dr. Haydar Baş'ın ortaya koyduğu Milli Ekonomi Modeli'nin bilim insanları tarafından detaylı bir şekilde ele alındığı bir programdı. 

Veliyev her fırsatta Prof. Dr. Haydar Baş'ı tanımış olmaktan dolayı kendini mutlu ve gururlu hissettiğini ifade ederdi. Kendi ifadesi ile, “Haydar Baş Hoca ile olan ilişkimiz, benim dünya görüşümü ve yaşama bakış açımı temelinden etkiledi. Sovyetler döneminde yaşayan biri olarak din ve iman sahibi olmamda da onun büyük payı vardır. Bizim görevimiz ise, Haydar Baş Hocamızın başlattığı büyük çalışmaları sonuna kadar sürdürmektir. Türkoğlu, Nobel adayı, Allah yolcusu, değerli dostumuz Prof. Dr. Haydar Baş Hocamızın Milli Ekonomi Modeli'nden başka tüm eserleri, tek ve bütün bir sistemdir. İçerikleri, kodlanmış yeni fikirler ansiklopedisidir. O, ekonomi bilimini sistematize etmiş, yenilemiş ve daha ileri bir seviyeye taşımış, yeni bir bilim yaratmıştır” demektedir.

Prof. Dr. Dünyamalı Veliyev, Milli Ekonomi Modeli hakkında birçok sunum yapmıştır. Bu sunumlarda özetle bakın hangi tespitleri yapıyor: 

“Prof. Dr. Haydar Baş hocamız Milli Ekonomi Modeli'yle ilgili önemli ve etkileyici bir vizyona sahiptir. Model, küresel kapitalizmin çöküşünden sonra insanlığın tek alternatifidir. Milli Ekonomi Modeli, insanı merkeze alan bir yaklaşımı benimsemekte ve milli paraların kullanılmasını önermektedir. Bu model, sosyal, bilimsel ve teknik ilerlemelerin artan ihtiyaçlarına uygun olarak geliştirilmiştir. Milli Ekonomi Modelinde milli paralar uluslararası ticarette kullanıldığında, devletler kendi mal ve hizmetlerine olan talebi artırarak milli paralarını güçlendirebilir ve bağımsızlıklarını sağlayabilirler. Prof. Dr. Haydar Baş'a göre milli devlet, ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde durmadan siyasi sahada tam bağımsız olamaz ve insana yönelik görevlerini gerçekleştiremez. 

Prof. Dr. Haydar Baş, Milli Ekonomi Modeli'nin hayata geçirilmesiyle birlikte küresel ekonomik krizlerin aşılacağına inanıyordu. Model, parayı sadece bir alışveriş aracı olarak görmemekte, aynı zamanda emeğin ve üretimin karşılığı, değişim gücü ve tasarruf özelliği olarak da ele alınmaktadır.

Haydar Baş hocamız, tüm dünya ekonomistlerinden farklı olarak, kaynakların sınırsız, ihtiyaçların ise sınırlı olduğunu; sınırsız olanın ise insanın ihtirasları olduğunu tespit etmiştir. Bu, ekonomi biliminde yeni bir fikirdir. XX. yüzyılın sonlarında küreselleşmenin hızlanmasıyla insanın işleri küresel boyutlara ulaştı. İnsanoğlu ihtirasları ile doğanın tüm zenginliklerini, özellikle insan yaşam tarzını, ahlakını küresel güçlerin çıkarlarına, daha açık bir ifadeyle ekonomik açgözlülüğe uygun şekilde yönetmektedir. 

İnsanın sınırsız hırslarının sonucunda küresel ısınma, ozon tabakasındaki değişiklikler, biyosferdeki uyumsuzluklar, bazı hayvan ve bitki türlerinin yok olması şimdi tüm medeniyet için bir tehlike kaynağıdır. Bugün dünyanın en büyük tehdidi küresel açgözlülük olarak adlandırılabilir.

Sosyal durumda ortaya çıkan farklılıklar ve sosyo-ekonomik çelişkiler daha da derinleşmektedir.

XX. yüzyılın ikinci yarısından bu yana medeniyet tamamen yeni bir ortamda yaşamaktadır ve işlerinin tüm yönlerinde (ekolojik, bilgi, sosyal) istikrarsızlık sürekli artmaktadır.” 

Prof. Dr. Dünyamali Veliyev hocamızın kaybı, akademik dünyada ve iktisadi alanda büyük bir boşluk yaratmıştır. Onun bilgi birikimi ve çalışmaları gelecek nesillerce hep minnetle anılacaktır. Allah rahmet eylesin.